Door: Robert Bakker

 

Met de aarzelend aantrekkende economie is de algemene verwachting dat het aantal bedrijfsovernames ook weer zal toenemen. Voor verkopers en kopers van bedrijven een interessante periode met kansen, maar ook met de nodige risico's. Zowel bij de due diligence als bij het opstellen van het overnamecontract zijn er vele valkuilen, waarvan ik er enkele wil uitlichten.

 

Haastige spoed is zelden goed!

Een overname is voor de meeste ondernemers geen dagelijkse bezigheid. Er komen zodanig veel zaken op hem af die zorgvuldige overweging behoeven, dat te snel handelen bijna altijd leidt tot ongelukken. Een overname is meestal het resultaat van een periode van oriëntatie op het over te nemen bedrijf en besprekingen tussen het management en de aandeelhouders. Zodra het besluit is genomen om de overname door te zetten, dan moet de deal vaak ineens met een razend tempo worden rondgemaakt. Het contract wordt daarbij soms gezien als een formaliteit die de deal slechts bezegelt. Maar voordat de handtekeningen kunnen worden gezet moet over heel veel zaken goed worden nagedacht en onderhandeld.

Allereerst zal er, al dan niet uitgebreid, onderzoek naar de onderneming moeten worden gedaan (due diligence). De koper en de verkoper hebben in dat kader beiden verplichtingen in de vorm van onderzoeks- en mededelingsverplichtingen. Een onderzoek moet dus zorgvuldig worden gedaan en de juiste informatie moet volledig worden verstrekt. Dat kost tijd.

Het overnamecontract bevat vele bepalingen en bijlagen die van grotere of mindere betekenis zijn. Zorg dat je als koper of verkoper goed begrijpt wat je overeenkomt en dat je dus ook de gevolgen kunt overzien. Soms is daar wat meer tijd voor nodig. Neem die tijd die je nodig hebt om een overwogen beslissing te nemen en laat je niet forceren tot het nemen van die beslissingen door een contractpartij die haast heeft.

 

Doe een zorgvuldige due diligence

Een onderzoek naar de cijfers, de contracten en andere aspecten van de onderneming moet je zien in het kader van de onderzoeksplicht die de koper heeft. Zo’n onderzoek moet je dan niet laten uitvoeren door junior juristen of junior accountants, omdat die vaak nog onvoldoende doorzicht hebben in de achterliggende materie. Verplichtingen die verborgen zitten in documenten waar je ze niet verwacht, worden vaak over het hoofd gezien met alle gevolgen van dien. Zo had de koper (lees: het due diligence team) van het vastgoed van Hoog Catharijne bij de due diligence twee aanzienlijke geldleningen over het hoofd gezien. Hij probeerde de verkoper onder de contractuele garanties aan te spreken, maar de rechter wilde daar niets van weten; de koper had zijn onderzoeksplicht verzaakt en hij moest de schade dus zelf dragen. Zet daarom als het even kan je beste mensen op een due diligence. Dat is duurder, maar het kan een hoop ellende voorkomen.

 

Liefde maakt blind

Als je de overname te graag wilt, dan loop je het gevaar de risico’s en de negatieve aspecten van de overname ernstig te gaan onderschatten. Blijf zakelijk en luister naar je adviseurs. Die betaal je immers veel geld om je van dergelijke valkuilen te behoeden. En de kurk mag uiteraard pas van de fles zodra de handtekeningen onder het contract droog zijn.

 

Een intentieverklaring is soms al een volwaardige overeenkomst

Vaak wordt voorafgaand of gedurende de onderhandelingen een intentieovereenkomst of een ‘heads of agreement’ opgesteld en ondertekend. Veel partijen bij onderhandelingen denken dat het tekenen daarvan een formaliteit is en dat ze nog steeds vrij zijn om de overname al dan niet te doen. Dat is een misvatting.  Intentieverklaringen/-overeenkomsten en aanverwante documenten bevatten vaak vergaande verplichtingen en leggen vaak al zaken vast die daarna niet meer voor onderhandeling vatbaar zijn. Laat staan dat je de onderhandelingen na ondertekenen nog zomaar kunt afbreken, zonder schadeplichtig te worden. Teken daarom  nooit een dergelijke overeenkomst zonder eerst de juridische gevolgen daarvan te hebben geverifieerd bij een advocaat.

 

Als het om geld gaat ……

Iedere overname, groot of klein, brengt voor de verkoper een risico met zich indien de koopprijs op een of andere manier gefaseerd wordt betaald of afhankelijk wordt gesteld van onzekere toekomstige gebeurtenissen. Kom, indien dat enigszins mogelijk is, overeen dat de kooprijs in één keer wordt betaald op het moment van closing, dus bij de notaris. In alle andere gevallen zou de verkoper zekerheid moeten verlangen in de vorm van een bankgarantie of persoonlijke borgstelling van de koper. Laat de verkoper dat na, dan neemt hij het risico op zich dat wanneer het wat minder draait met de verkochte onderneming, de koper ineens aanleiding ziet om het restant maar helemaal niet meer te voldoen.

 

Er zijn uiteraard nog vele andere valkuilen te noemen. Die zijn vaak meer juridisch van aard en betreffen contractuele missers en dergelijke. De bottom line is dat de partij die controle heeft over het proces en zich niet laat verleiden tot ondoordachte of overhaaste beslissingen, de beste kaarten heeft op een succesvolle overname.