UBO-register wordt openbaar

Door: Robert Bakker

De regering was al bezig met wetgeving die de invoering van een centraal aandeelhoudersregister (CAHR) zou moeten regelen. Dat proces wordt nu doorkruist door een Europese richtlijn uit 2015 (de Vierde Antiwitwasrichtlijn) waarin de lidstaten worden verplicht een UBO-register aan te leggen. Dat UBO-register gaat veel verder dan het centraal aandeelhoudersregister, omdat het is gericht op de registratie van natuurlijke personen die een doorslaggevend belang en zeggenschap hebben in rechtspersonen en vennootschappen (UBO: Ultimate Beneficial Owner - een UBO is een natuurlijk persoon met een (uiteindelijk) belang van meer dan 25% in een rechtspersoon).

De wet die dit UBO-register moet gaan regelen zal rechtspersonen verplichten om adequate, accurate en actuele informatie over hun UBO’s bij te houden. Deze informatie zal worden opgenomen in een centraal register in de lidstaat waar zij zijn opgericht.

Hoewel de richtlijn een keuze voor een beperkte toegankelijkheid toelaat kiest de Nederlandse regering (in navolging van andere EU landen) blijkens een brief aan de Tweede Kamer voor de openbaarheid van het UBO-register. Dat betekent dat iedere burger in de EU toegang zal kunnen krijgen tot informatie waaruit de zeggenschapsrechten en de belangen op het niveau van individuele natuurlijke personen in Nederlandse vennootschappen kan worden afgeleid.

Privacy

De regering geeft aan een afweging te hebben gemaakt tussen het belang van de bestrijding van misbruik van vennootschappen in het kader van witwassen en terrorisme en de bescherming van de privacy van aandeelhouders van in het bijzonder familiebedrijven. Die afweging is in het nadeel van de privacy van de burger uitgevallen. De wet zal wel voorzien in vier (privacy)waarborgen:

(a) iedere gebruiker van het UBO-register zal worden geregistreerd;
(b) er zal een vergoeding gevraagd worden voor inzage;
(c) gebruikers anders dan specifiek aangewezen autoriteiten en de FIU-NL krijgen inzage in een beperkte set gegevens over de UBO voor gebruikers; en
(d) bij een risico op bijvoorbeeld kidnapping, chantage, geweld of intimidatie wordt steeds per individueel geval een nauwkeurige beoordeling gemaakt van de risico’s en wordt bezien of (bepaalde) UBO-informatie kan worden afgeschermd. Er zal voor laatstgenoemde waarborg zo veel mogelijk aansluiting gezocht worden bij bestaande regimes voor gegevensafscherming.

Beperkte gegevens

In het licht van de openbaarheid van het register en de hierboven onder (c) vermelde derde privacywaarborg, heeft de regering het voornemen dat aan eenieder, behalve specifiek aangewezen autoriteiten en de FIU-NL, alleen toegang wordt gegeven tot een beperkte set van zes gegevens over een UBO:

- naam;
- geboortemaand;
- geboortejaar;
- nationaliteit;
- woonstaat;
- aard en omvang van het door de uiteindelijk belanghebbende gehouden economische belang.

Dat is een minimum dat door de richtlijn wordt voorgeschreven en waar Nederland niet van mag afwijken. Er worden wel meer gegevens geregistreerd, maar die zijn alleen toegankelijk voor specifieke overheidsdiensten.

Waar een grootaandeelhouder die niet 100% van de aandelen in een BV of NV houdt nu niet als zodanig in het handelsregister vindbaar is, zal hij straks voor iedereen vindbaar zijn, inclusief de informatie over de aard en omvang van zijn belang. Indien men dat wil voorkomen zal een verzoek tot afscherming moeten worden gedaan, waarover de beheerder van het UBO-register een besluit zal moeten nemen. Dat zal in veel gevallen tot afwijzing leiden.

Voor het bestuur van rechtspersonen wordt het zaak om de gegevens van hun UBO’s nauwkeurig bij te houden en te registreren. Wat de sanctie op niet naleving zal worden is nog onduidelijk, maar ik verwacht dat het als economisch delict zal worden opgenomen.

Met dit register levert de burger weer een stuk van zijn privacy in ten behoeve van de noodzakelijke bestrijding van witwassen en terrorisme. Het zal niet de laatste keer zijn.